Historia polityczna

Kogo nazywano szmalcownikiem?

W czasie wojny zarobek dla niektórych był ważniejszy niż ludzkie życie. Osobom zajmującym się tzw. szmalcownictwem uważnie przyglądało się tak Polskie Państwo Podziemne, jak i… okupant.

Daria Czarnecka

„Od dziś Tybet jest niepodległy”. Antychińskie powstania na „Dachu Świata”

W lipcu 1981 roku przewodniczący Komunistycznej Parti Chin Hu Yaobang spotkał się z Gyalo Dondrupee – starszym bratem Dalajlamy XIV. Przedstawił mu listę pięciu warunków, po spełnieniu których Dalajlama będzie mógł wrócić do Chin. Drugi punkt mówił: „musimy odrzucić wszelkie przeżytki i po prostu zapomnieć o tym, co wydarzyło się w 1959 roku”. Chińczycy próbowali za wszelką cenę ukryć prawdę o powstaniu, które wówczas wybuchło. I w którym – według tajnych chińskich dokumentów – poległo od 85 do 87 tysięcy Tybetańczyków.

Paweł Nowosad

Dwa europejskie państwa zawarły sojusz wojskowy w średniowieczu i nadal go uznają

Kto by przypuszczał, że traktat zawarty w 1386 roku połączy zobowiązaniami obronnymi dwa kraje na ponad 600 lat!

Mateusz Balcerkiewicz

Co Niemcy pisali na temat zbrodni katyńskiej?

Ta publikacja została wydana nakładem Centralnego Wydawnictwa NSDAP w Berlinie w 1943 roku. Trudno oczywiście zaufać materiałowi, w którym jeden totalitaryzm oskarża drugi o ludobójstwo. W jaki sposób Niemcy komentowali sprawę odkrycia masowych grobów polskich oficerów w Katyniu?

Adam Bosiacki

Tomasz Słomczyński – „Delta. Przez Żuławy” – recenzja i ocena

Tomasz Słomczyński w swojej książce stawia ważne pytania: czy mieszkańcy Żuław mogli nie wiedzieć o istnieniu obozu Stutthof? Czy mieli realną możliwość odmowy współpracy z reżimem? Jak po wojnie kształtowało się osadnictwo w zalanej przez Niemców delcie Wisły? Czy po 1945 r. była to rzeczywiście „polska wersja Dzikiego Zachodu”?

Mieczysław Jałowiecki — człowiek, który kupił Polsce Westerplatte

Ziemianin, agronom, dyplomata, przedstawiciel rządu polskiego w Wolnym Mieście Gdańsku i koordynator Amerykańskiej Misji Żywnościowej dla Polski. Chociaż lista zasług Mieczysława Jałowieckiego dla nowo odrodzonego państwa polskiego jest znacznie dłuższa, wciąż pozostaje on w cieniu innych Ojców Niepodległości. Kim był człowiek, któremu Polska zawdzięcza Westerplatte?

Natalia Pochroń

Procesy niektórych skazanych trwały tylko kilka minut. To czarna karta w historii USA

26 grudnia 1862 roku doszło do największego zbiorowego stracenia w historii Stanów Zjednoczonych. Kim byli skazani i jak przebiegały procesy?

Rafał Gumiński

Multimedia

Za co siedzisz? Za niepłakanie! Jak wyglądała polska żałoba po Stalinie Video

System trwał, dopóki udawało mu się pchać masy do wskazanego przez siebie czynu.

Redakcja

Głupiec, który dorównał Aleksandrowi Wielkiemu: Oda Nobunaga

W młodości nazywano go głupcem, a jednak zwyciężał w starciach z miażdżącą przewagą liczebną wroga oraz walcząc na wielu frontach jednocześnie, otoczony przez nieprzyjaciół. Jaki był sekret geniuszu Nobunagi – jednego z najważniejszych wodzów w historii Japonii?

Mateusz Balcerkiewicz

Jak Brytyjczycy przegrali z Ameryką?

Największą szansę zaprzepaścili już na początku konfrontacji.

Michał Rastaszański

Colin Jones – „Upadek Robespierre’a. Ostatnie 24 godziny terroru” – recenzja i ocena

Przewrót 9 thermidora zmienił historię Francji. Colin Jones w swej fenomenalnej książce rozkłada na czynniki pierwsze dzień, w którym obalono Maximiliena de Robespierre’a.

Klimatyzowana stajnia, relaksująca muzyka i okrycie z purpury. Tak dyktatorzy podchodzili do swoich zwierząt

Jeden chciał stworzyć niedźwiedzie giganty, inny krowę z ponadprzeciętną produkcją mleka, jeszcze inny szczególnymi względami darzył własną kurę, a po tym pochował ją na cmentarzu. Choć dyktatorzy mieli ciężką rękę do przeciwników politycznych, wielu z nich dużym sentymentem darzyło zwierzęta. Niektórzy wykorzystywali je do realizacji własnych kaprysów.

Katarzyna Łabicka

Kleopatra — piękność znad Nilu (cz. 1)

Kleopatra, najsłynniejsza egipska królowa. Mimo iż historia zna siedem kobiet z dynastii ptolemejskiej noszących to imię, tylko jedna z nich znana jest powszechnie aż do dziś.

Emilia Matuszewicz

„Halo! Tu Błyskawica...”

8 sierpnia 1944 r. o godz. 9:45 z Warszawy Radiostacja „Błyskawica” nadała pierwszą audycję. Działała ona na rozkaz Komendy Głównej Armii Krajowej. Aż do kapitulacji powstania za pomocą tego skonstruowanego w konspiracji nadajnika informowano Warszawę, Polskę i świat o przebiegu walk powstańczych.

Tomasz Leszkowicz

L.J. Trafford – „Najgorsi cesarze starożytnego Rzymu” – recenzja i ocena

Czy warto zgłębiać sylwetki rzymskich cesarzy, którzy byli, delikatnie mówiąc, niezbyt lotni, słabi i kompletnie nieprzygotowani do rządzenia? L.J. Trafford odpowiada bez wahania: tak! I trzeba przyznać – przekonuje do tego z dużym wdziękiem.

Nina Kucharczyk

Daniel Czerwiński (red.) – „Dąbrowszczacy i wojna domowa w Hiszpanii” – recenzja i ocena

Historiografia światowa niepozbawiona ideologicznego zacięcia, błąka się od wizji profrankistowskich do prorepublikańskich i wbrew pozorom trudno znaleźć rzetelne opracowania oparte na krytycznej analizie materiału archiwalnego. Omawiana publikacja na szczęście nie zawodzi.

Lynne Olson, Stanley Cloud

Dywizjon 303 - bożyszcza całej Anglii?

Dywizjon 303 w dużej mierze przyczynił się do uratowania Anglii w 1940 roku. Po zwycięskiej bitwie piloci polskiego dywizjonu stali się niezwykle popularni. W jaki sposób nasi bohaterowie poruszyli angielską i amerykańską opinię publiczną?

Maciej Łętowski, Tomasz Sikorski – „Rozmowy czasu przełomu” – recenzja i ocena

„Rozmowy czasu przełomu”, książka przygotowana staraniem Macieja Łętowskiego i Tomasza Sikorskiego to podróż do okresu transformacji ustrojowej. Czy warto po nią sięgnąć?

Batory zostaje królem

Był czerwiec 1574 roku, tron Rzeczpospolitej opustoszał, a szlachta stanęła przed kolejnym wyborem władcy.

Jakub Jędrzejski

Michał Przeperski, Przemysław Ruchlewski (red.) – „Polski rok 1988” – recenzja i ocena

Rok 1988 był to dziwny rok… Michał Przeperski i Przemysław Ruchlewski zapraszają w podróż do przeszłości nie tak odległej, ale jednocześnie tak bardzo zamierzchłej. Czy warto sięgnąć po „Polski rok 1988”?

Magdalena Mikrut-Majeranek

Tak upadł Robespierre

Nazywany był Nieprzekupnym. Kreował siebie na obrońcę wolności i demokracji, a okazał się zamordystą. „Robespierre jest tyranem!” – usłyszał lud Paryża w lipcu 1794 roku. Jak doszło do upadku czołowego przywódcy rewolucji francuskiej?

Colin Jones

Wywiady

Kim naprawdę byli „dąbrowszczacy”?

Dzieje „dąbrowszczaków”, czyli XIII Brygady Międzynarodowej im. Jarosława Dąbrowskiego, obrosły wieloma mitami. Jaka jest prawda? O tym opowiada dr Daniel Czerwiński, redaktor najnowszej pracy poświęconej tej formacji.

Colin Jones – „Upadek Robespierre'a. Ostatnie 24 godziny terroru”

Książka Colina Jonesa „Upadek Robespierre'a. Ostatnie 24 godziny terroru” to studium przewrotu, który dokonał się w samym sercu rewolucji.

Bogdan Musiał – „Walizka Mengelego. Anatomia oszustwa” – recenzja i ocena

Tajemnicza walizka, rzekome notatki Josefa Mengelego i śledztwo, które odsłania skomplikowaną mistyfikację. Bogdan Musiał w najnowszej książce nie tylko rekonstruuje system nazistowskich pseudomedycznych eksperymentów, ale także pokazuje, jak łatwo współczesna wyobraźnia daje się zwieść fikcji, gdy ta podszyta jest autentycznymi emocjami i pozorami prawdy.

Iwona Szymichowska

Kommodus i jego monstrualne ego

Kommodus był megalomanem i hulaką. Jego poczucie humoru przyprawiało o mdłości. Chciał być jak Herkules, ale okazał się słaby i niemądry.

L.J. Trafford

„Dzieje Hiszpanii”. Pomocnik Historyczny POLITYKI – recenzja i ocena

W najnowszym „Pomocniku Historycznym” autorzy podejmują próbę zrozumienia dziejów Hiszpanii – kraju, który nigdy nie był monolitem. Przez setki lat jego tożsamość kształtowały obce wpływy. Na ile ukształtowały one hiszpańską kulturę i państwowość? Jakie znaczenie miała rekonkwista dla budowy hiszpańskiej tożsamości?

Maciej Zaremba , Historia Na Szybko

Cesarz, który zgorszył Rzym. Kim był Heliogabal?

Panował zaledwie cztery lata, lecz już w starożytności zyskał opinię wyjątkowo złego władcy. Cesarz z dynastii Sewerów słynął z łamania tradycji dworskich i religijnych, a wiele jego zachowań wywoływało ponoć powszechne zgorszenie.

Jakub Jagodziński

Multimedia

Leszek II Czarny - początki panowania Video

W kolejnej odsłonie Historii na Szybko na popularnym kanale na YouTube ThrashingMadPL, autor przybliża historię rozbicia dzielnicowego podczas rządów w Krakowie Leszka Czarnego. Zapraszamy do oglądania!

Andrew Pettegree – „Książka na wojnie. Czytanie w ogniu walki” – recenzja i ocena

Czy książki naprawdę potrafią zmieniać bieg historii? Andrew Pettegree przekonuje, że nie tylko potrafią – ale że robiły to niejednokrotnie, stając się uczestniczkami konfliktów zbrojnych, narzędziami walki ideologicznej i sojuszniczkami tych, którzy przeciwstawiali się przemocy.

Nina Kucharczyk

Bitwa pod Połtawą 1709. Imperium na kolanach

8 lipca 1709 roku, Ukraina. Ciepły, słoneczny, letni dzień. Stoczona wówczas bitwa pod Połtawą oznaczała początek końca szwedzkiego imperium i zapewniła Rosji pozycję hegemona w tej części Europy.

Szymon Sojka

Halldór Laxness – „Dzwon Islandii” – recenzja i ocena

Dzieło Laxnessa wreszcie po polsku. Podróż przez trudne dzieje Islandii, do której zaprasza noblista, to nie tylko refleksja nad historią wyspy, ale i ludzką naturą.

Ewelina Piątkowska

U wezgłowia króla. Opis zjazdu w Knyszynie z sierpnia 1572 r.

7 lipca 1572 roku w Knyszynie na Podlasiu umierał Zygmunt August. Jego śmierć otwierała okres wielkiego kryzysu ustrojowego i politycznego. Miesiąc później u wezgłowia zmarłego króla zebrała się część senatorów i reprezentanci szlachty, aby temu impasowi zaradzić.

Sebastian Adamkiewicz

Cyril Azouvi, Julien Peltier – „1942. Przełomowy rok II wojny światowej w infografikach, rysunkach, fotografiach” – recenzja i ocena

Rok 1942 był punktem zwrotnym II wojny światowej, bowiem po okresie naporu państw Osi, aliantom udało się przejąć inicjatywę. O tym wszystkim przeczytamy w książce Cyrila Azouviego i Juliena Peltiera.

Tore Skeie – „Era wilka” – recenzja i ocena

Tore Skeie opisuje przełomowy moment w historii Europy – koniec ery skandynawskich wojowników, początki monarchii i chrześcijaństwa. Kontynuując wątki znane z serialu „Wikingowie”, w centrum opowieści stawia rywalizację Aethelreda II, Knuta Wielkiego i Olafa Haraldssona. Jak wyglądała ich walka o władzę i wpływy w basenie Morza Północnego?

Artur Wójcik – „Sarmatia. Czarna legenda złotego wieku” – recenzja i ocena

„Sarmatia” Artura Wójcika to przede wszystkim opowieść o kulturze politycznej i historii idei. Ale także o nas samych. W końcu przecież Sarmata jest w każdym z nas!

Ewelina Piątkowska

Eleanor Barraclough – „Nieznane oblicze Wikingów. Zapomniane opowieści nordyckiego świata” – recenzja i ocena

To świat, w którym mitologia przenika się z rzeczywistością, a wielkość z codziennymi sprawami. „Nieznane oblicze wikingów” to znakomita lektura, która dla czytelników będzie fascynującą przygodą.

Martin Meredith – „Zmienne losy Afryki. Pięć tysięcy lat bogactwa, chciwości i pracy” – recenzja i ocena

„Zmienne losy Afryki” to monumentalne dzieło, które w uporządkowany i rzetelny sposób ukazuje historię kontynentu na przestrzeni pięciu tysięcy lat – od czasów faraonów po chińskie inwestycje XXI wieku. Czy źródeł obecnej sytuacji polityczno-gospodarczej Afryki należy szukać w jej burzliwej przeszłości?

Królowa Wiktoria – „babka Europy”

Królowa Wiktoria to symbol Wielkiej Brytanii XIX wieku. Rządziła 63 lata – w czasie rozwoju przemysłowego i imperialnego. Była nazywana „babką Europy”. Z 42 wnucząt aż 7 zasiadało na tronach europejskich. Kim była królowa Wiktoria?

Michał Rastaszański

Ryszard Kaczmarek – „Czy jestem Niemcem? Przesiedleńcy z Polski do RFN i NRD w latach 1950–1991” – recenzja i ocena

W czasach, gdy tematy związane z tożsamością narodową, migracją i polityką pamięci stają się coraz bardziej obecne w debacie publicznej, publikacja ta wypełnia istotną lukę. Zarazem nie z pewnością nie jest to ostatnie słowo w tej skomplikowanej opowieści.

Krzysztof Lasota

Rafał Stobiecki – „Jerzego Giedroycia przygoda z rewizjonizmem” – recenzja i ocena

Czas na próbę zrewidowania utartego obrazu Redaktora z Maisons-Laffitte. Nie, to nie tylko jednoznacznie konserwatywny strateg polskiej polityki niepodległościowej. Czy czas na figurę Giedoycia-lewicowca?

Krzysztof Lasota

Elita Rzeszy tonęła w ekskrementach – katastrofa w Erfurcie

W lipcu 1184 r. Henryk VI Hohenstauf zwołał zjazd możnych, by zażegnać wewnętrzne spory. Nikt nie przypuszczał, że spotkanie zakończy się jedną z najtragiczniejszych katastrof budowlanych w średniowieczu.

Rafał Gumiński

Czym była operacja Wellington House?

Wszystko zaczęło się na początku września 1914 roku. Brytyjczycy zdawali sobie sprawę, że z wrogiem należy walczyć również przy wykorzystaniu pióra. Czym była operacja Wellington House?

Andrew Pettegree

„Dzieje Hiszpanii”

Najnowszy Pomocnik Historyczny POLITYKI

„Jestem Niemcem i dłużej w Polsce nie chcę zostać”

W PRL decyzja o wyjeździe do Niemiec była dopiero początkiem żmudnego procesu. Długa i skomplikowana procedura wynikała i z niechętnego stosunku władz, i z niesprawności powojennej polskiej administracji państwowej, której przyszło zmierzyć się z olbrzymią akcją przesiedleń bez wystarczającego wsparcia kadrowego i finansowego.

Ryszard Kaczmarek

Mat. pras. , Katarzyna Łabicka

Doprowadził do klęski głodu i śmierci 30 milionów Chińczyków. Czym był Wielki Skok Naprzód?

Gdy w 1949 roku Komunistyczna Partia Chin przejęła władzę w tym kraju, Mao Zedong ogłosił, że od tego momentu „nawet jedna osoba nie umrze z głodu”. Rzeczywistość wyglądała jednak zgoła inaczej. W 1958 roku władze zainicjowały kampanię gospodarczą, która miała przekształcić zacofany rolniczy kraj w czołową potęgę przemysłową. Jej skutki okazały się tragiczne.

Paweł Nowosad

Newsy

Niezwykłe znalezisko na terenie Ukrainy. Polscy badacze odkryli nieznane tajemnice archiwów KGB i NKWD

Badacze Instytutu Strat Wojennych im. Jana Karskiego na terenie dzisiejszej Ukrainy odnaleźli unikalne dokumenty i artefakty w archiwach byłych sowieckich służb bezpieczeństwa. Wśród odnalezionych przez nich przedmiotów znajdują się m.in. oryginalne opaski członków polskiego podziemia, plakaty czy świadectwa szkolne zarekwirowane przez Ludowy Komisariat Bezpieczeństwa Państwowego ZSRR w latach 1944–1945.

Czym był rewizjonizm?

W dotychczasowej literaturze poświęconej kategorii „rewizjonizmu” zaznaczyły się różne, często korespondujące ze sobą bądź sprzeczne, stanowiska. Warto zacząć od próby przyjrzenia się historycznemu kontekstowi.

Rafał Stobiecki

Armia Konna na froncie polsko-bolszewickim

Zwycięska wojna polsko-bolszewicka należy do najświetniejszych sukcesów polskiego oręża. Wśród najsłynniejszych oddziałów tej wojny znajduje się bolszewicka Pierwsza Armia Konna.

Paweł Sztama

Krzysztof Łapiński – „Najmądrzejszy. Biografia Sokratesa” – recenzja i ocena

Wyjątkowa biografia wielkiego filozofa. Krzysztof Łapiński kreśli portret człowieka bezkompromisowego, którego los jest przestrogą dla nas, współczesnych. Wszyscy jesteśmy oskarżonymi w procesie Sokratesa. I zarazem wszyscy jesteśmy jego oskarżycielami.

II Gra Miejska „Chleba i Wolności” – historyczna przygoda w sercu Poznania już 6 lipca!

Już 6 lipca 2025 r. w Poznaniu odbędzie się II edycja Gry Miejskiej „Chleba i Wolności”, organizowana przez Stowarzyszenie Odra-Niemen Oddział Wielkopolski. To wyjątkowe wydarzenie edukacyjno-historyczne skierowane do dzieci, młodzieży i dorosłych, które łączy aktywność fizyczną, nowoczesne technologie i lokalną historię.

Snorri – bard, który stworzył mityczną Skandynawię

Snorri Sturluson zasłynął jako autor „Eddy prozaicznej” i staronordyckich sag. Ale równocześnie był wpływowym przywódcą islandzkim, który niejednemu zagrał na nerwach…

Tore Skeie

Peter Pomerantsev – „Propagandysta, który przechytrzył Hitlera. Jak wygrać wojnę informacyjną” – recenzja i ocena

Oto przed nami fascynująca biografia brytyjskiego dziennikarza, a następnie mistrza czarnej propagandy. Jego działania podczas II wojny światowej wymykają się zarówno prostym ocenom moralnym, jak i tradycyjnym kategoriom.

Krzysztof Lasota

Mit „drugiej wojny trzydziestoletniej”

Dwoma przywódcami, którzy w latach czterdziestych XX wieku ukuli określenie „druga wojna trzydziestoletnia”, byli Winston Churchill i Charles de Gaulle. Termin ten miał wydźwięk zarówno autobiograficzny, jak i historyczny. W mniemaniu każdego z nich, wygrali oni obie wojny światowe.

Mat. pras.

Raymond Ibrahim – „Miecz i bułat. Czternaście wieków wojny między islamem a Zachodem” – recenzja i ocena

Chwalebne zwycięstwa i druzgocące porażki. Tak prezentuje się historia konfliktu między islamem a chrześcijaństwem. Nieszablonowe ujęcie tego ważnego i aktualnego zagadnienia proponuje w swojej książce Raymond Ibrahim.

Bogdan Musiał – „Walizka Mengelego. Anatomia oszustwa”

Bogdan Musiał w książce „Walizka Mengelego. Anatomia oszustwa” opisuje sfingowane dowody, wyrafinowane fałszywe tropy i pozorne sukcesy badawcze. Jest to opowieść o projekcie naukowym, który przeradza się w wielowątkowe śledztwo kryminalne.

Aleksander Kaczorowski, Maciej Radziwiłł

Wywiady

Czym kierowali się przeciwnicy Konstytucji 3 maja?

Czy Targowiczanie spodziewali się, że doprowadzą do rozbioru Polski? Czy możemy zrozumieć motywy przeciwników Konstytucji 3 maja?

Multimedia

Cela nr 18. Historia odwagi i przyjaźni Fragmenty książek Wydawnictwa IPN

Krystyna pisała w liście do Helgi: „każdą naszą myśl o przyszłości hamuje pytanie – czy będę żyła do końca tego tygodnia? Pomimo to nie tracimy dobrego humoru i próbujemy sobie życie rozweselić, jak się da. Wyobrażamy sobie, że nie jesteśmy w więzieniu, tylko w trochę surowszym pensjonacie dla dziewcząt, a dozorczynie są naszymi złymi nauczycielkami.” Posłuchaj fragmentu książki i poznaj historię niezwykłej przyjaźni.

Redakcja

Władysław Siciński: upiór z Upity

Podobno pokazywano prawdziwe zwłoki posła Sicińskiego i straszono nimi mieszkańców. Czy to Siciński był upiorem? Czy może raczej prawo stało się upiorem dla I Rzeczypospolitej?

Artur Wójcik

Długa droga Seftona Delmera

Brytyjczycy uważali go za niemieckiego szpiega. Niemcy – za agenta MI6. Wkrótce Sefton Delmer miał się stać ważnym propagandystą rządu Wielkiej Brytanii. Tymczasem pewien akwarelista rozpoczynał właśnie marsz po władzę…

Peter Pomerantsev